Agile aanpak voor klimaatadaptatie

Door de klimaatverandering kan Nederland steeds vaker extreem weer verwachten: hevige regen, hoge temperaturen en langdurige droogte bijvoorbeeld. Die extremen brengen allerlei problemen met zich mee. Bijvoorbeeld overstromingen, water dat tegen de muren van gebouwen komt te staan, onaangename hitte die blijft hangen tussen gebouwen en verzakking van gebouwen. Nederlandse gemeenten hebben daarom van het rijk de opdracht gekregen om hun gebied meer klimaatadaptief te maken. Aangezien een gemiddelde gemeente slechts zo’n vijf a tien procent van de grond en gebouwen zelf bezit, is daarvoor ook actie nodig van inwoners, ondernemers en andere organisaties.

Cyril Mentink deed al vele projecten voor diverse bedrijven en organisaties. Hij is zodoende expert in methodes voor projectmatig werken en is ‘agile master’. “We hebben de gemeente Almelo geadviseerd om in dit project agile te werken. Agile is in opkomst. Dat komt doordat het een perfecte manier is om constructief en bij uitstek met andere stakeholders dan die uit je eigen organisatie tot resultaat te komen. Denk daarbij aan klanten, inwoners, ondernemers, scholen et cetera. Agile houdt bijvoorbeeld in dat je eerst aan inwoners vraagt wat hun ideeën zijn om te voorkomen dat hevige regenval riolen doet overstromen en daarna pas als gemeente een plan maakt”, zegt Mentink. 

Een agile project stelt vooraf geen vastomlijnd eindresultaat. De aanpak is flexibel en kent kleine stapjes. Na ieder klein resultaat dat is geboekt, wordt een vervolgstap gekozen. Iedere keer samen met de inwoner en met de deskundigen die voor een bepaalde stap nodig zijn. “Het grote voordeel is draagvlak onder inwoners. Je legt ze immers niets op; het zijn hun eigen ideeën. De gemeente faciliteert het proces van verandering.”

De eerste stap was een stakeholderanalyse. “We zijn in gesprek gegaan met bijvoorbeeld vastgoedeigenaren, waaronder de organisatie voor geestelijke gezondheidszorg Dimence. En in het ‘Huis van Katoen en nu’, een ontmoetingsplek voor inwoners, etaleren we de uitdaging waar Almelo voor staat: klimaatadaptatie in de stad. Daar kunnen betrokkenen aan de hand van een maquette zien en laten zien welke uitdagingen er op welke plek liggen en hoe die het hoofd geboden worden.”

Aan de hand van de stakeholdersanalyse en de stresstest (die laat zien welke gebieden de grootste gevolgen ondervinden van de klimaatverandering) zijn negen focusgebieden in Almelo gekozen. Een daarvan is een winkelstraat. “Met winkeliers, inhoudelijk deskundigen en mensen die te maken hebben met wet- en regelgeving, zoals verkeersbeambten, bedenken we kansen. Volgend jaar werken we die uit naar een concreet en uitvoerbaar plan, dat vervolgens twee jaar loopt. Ook hier geldt weer: samen met inwoners en ondernemers. Dat gaat veel sneller dan wanneer de gemeente alles zelf bedenkt, uitstippelt en uitvoert. Vaak kunnen inwoners al een hoop zelf doen.”

Wat de acties worden, moet de toekomst uitwijzen, maar ter illustratie geeft Mentink alvast een voorbeeld: “Stel dat we willen voorkomen dat riolen overstromen bij hevige regenval. Een oplossing kan zijn om hemelwater af te voeren via het groen. Dan moeten regenpijpen worden afgekoppeld van het riool. Doe je dat op de traditionele wijze, dan moet de gemeente vastgoedeigenaren bewegen om hun regenpijpen af te koppelen.

De eerste vraag die dan rijst is, wie gaat dat betalen? En hoe bewegen we mensen om mee te werken? Pak je het agile aan, dan bedenken mensen zo’n oplossing zelf, enthousiasmeren ze hun buren en maken ze zelf al een begin. Bijvoorbeeld door de tegels rondom de regenpijp weg te halen, zodat de gemeente die kan uitgraven.”

Natuurlijk is bij de uitvoering van de plannen vakmanschap nodig; inwoners en ondernemers kunnen niet alles zelf. Daarvoor doet het projectteam een beroep op een platform vol deskundigen. Bijvoorbeeld het platform van en voor vernieuwers in de bouw: Pioneering.nl. De uitdagingen worden gepitcht aan een zaal vol bedrijven, die samen tot een oplossing komen. “Zo benutten we de ideeën en ervaring van vele bedrijven en halen we het maximale eruit”, zegt Mentink.