Mbo-studenten brengen zorgtechnologie naar werkvloer

Mayke Ruven werkte zelf jaren in de zorg, op het snijvlak van zorg en onderwijs. Vier jaar geleden werd ze directeur van het College voor Gezondheidszorg van ROC van Twente. In  de loop der jaren zag ze veel veranderen. ‘Zorginstellingen zijn zich er veel meer van bewust dat scholing belangrijk is om personeel toekomstbestendig te maken, en om mensen aan zich te binden. Helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen moeten de kans krijgen door te ontwikkelen, de zorg verandert immers voortdurend.’

Eén van die veranderingen is de opkomst van zelfsturende teams en zelforganisatie. ‘Dat vraagt om mondiger medewerkers met een proactieve houding. Medewerkers moeten voor zichzelf kunnen opkomen en de regie kunnen pakken. Daar spelen wij bij ROC van Twente al op in door studenten verantwoordelijk te maken voor hun eigen leerproces. Dat betekent niet dat we ze in het diepe gooien, maar wel dat ze zelf moeten nadenken hoe ze zich willen ontwikkelen. Dat moeten ze als ze hun diploma hebben ook. Met alleen  dat papiertje ben je er niet.’ 

Een andere belangrijke ontwikkeling is de rol die technologie speelt in de zorg. Van techniek in diagnostiek en behandelingen tot technologie die de zelfredzaamheid van  patiënten kan vergroten en de werkdruk van zorgmedewerkers kan verlagen. ‘Onze mbo-studenten zijn degenen die de technologie in de zorg op de werkvloer kunnen brengen. Zij  zien in de praktijk wat wel en niet werkt bij een nieuwe vinding en kunnen praktisch meedenken over hoe de toepasbaarheid kan worden vergroot, hoe het anders moet.’

Op het laatste Kennisfestival waren mooie voorbeelden te zien van technologie die de zelfredzaamheid van patiënten kan vergroten. Bijvoorbeeld een apparaatje waarmee met behulp van de mobiele telefoon een hartfilmpje kan worden gemaakt. Of een lepel die de trillingen van Parkinsonpatiënten opvangt, waardoor ze makkelijker kunnen eten.  Tegen eenzaamheid kunnen robots of beeldbellen een remedie zijn. En sensoren kunnen patiënten monitoren, zodat minder controlerondes nodig zijn. ‘Onze studenten hebben een belangrijke rol als het gaat om de adaptatie van zulke nieuwe technologie. Al is een vinding nog zo goed, het moet wel in de praktijk worden geaccepteerd. Ze zijn de link tussen de vindingen van Universiteit Twente en Saxion en de praktijk op de werkvloer.’ 

Ondanks alle technologie blijft de zorg mensenwerk. ‘Driekwart van onze studenten zegt bij het  kennismakingsgesprek ‘dit wil ik mijn hele leven al’. Die passie is een prachtig uitgangspunt, maar tegelijk een belangrijke verantwoordelijkheid voor onderwijs en overheid. Want hoe zorgen we dat mensen zo gemotiveerd blijven? De cijfers wijzen uit dat studenten als ze in de zorg gaan werken, regelmatig al na twee jaar weer afhaken. Is dat omdat ze geen perspectief hebben of is er onvoldoende afwisseling? Is de werkdruk te hoog of voldoet de aansluiting tussen school en praktijk niet? Er is onderzoek nodig om te achterhalen waar het aan ligt.’

Zorginstellingen zouden in deze tijd van personeelstekort een pool kunnen vormen, zodat iemand die bij de ene instelling vertrekt een plek kan vinden bij een van de collega-instellingen. ‘Soms voel je je bij de ene werkgever niet zo thuis maar lukt het bij een andere wel. Zo voorkomen we dat iemand helemaal voor de zorg verloren raakt.’ Zorginstellingen zien zelf ook de noodzaak van samenwerken om de uitdagingen van de toekomst het hoofd te kunnen bieden. ‘Het is jammer dat de ervaringen en kennis die in projecten in de ene sector worden opgedaan, beperkt blijven tot die sector of zelfs tot één instelling.’ 

Mayke is een positief gestemd mens, maar voor de toekomst ziet ze grote uitdagingen. ‘We realiseren ons nog niet half hoe erg het wordt met de personeelstekorten in de zorg. Technologie is een deel van de oplossing, maar ook de omgeving zal nadrukkelijker in de mantelzorg moeten worden betrokken.’ Lichtpuntjes zijn er ook. Weliswaar kiezen minder nieuwe studenten voor de combinatie van stages en leren, maar er is via de instellingen een toename van het aantal BBL-studenten, die leren en werken combineren. Ook bij de zij-instromers is een toename te zien. ‘Meestal krijgen we minder zij-instromers als het goed gaat met de economie maar we zien nu steeds meer mensen die al een baan hadden en toch vol overtuiging voor de zorg kiezen. Dat zij bijna zeker zijn van een baan speelt daarbij een  belangrijke rol.’